Okres od drugiej połowy XVII do połowy XVIII w. był już okresem coraz większego regresu. Gdy obóz reformy zyskuje wpływ na władzę od lat sześćdzie­siątych XVIII w. i zaczyna decydować w krótkim okresie Sejmu Czteroletniego, staje wobec najniż­szego chyba w naszych dziejach stanu świadomości narodowej. Jego program to: budzenie świadomości narodowej u czynnika decydującego w ówczesnym państwie, to jest średniej posiadającej szlachty, wzmocnienie jej przez sojusz z mieszczaństwem, kształtowanie identycznej treści świadomości naro­dowej obu tych warstw, powolna likwidacja prze­działów między nimi, jeszcze bardziej powolne otwieranie możliwości wnikania w nie elementów z warstwy chłopskiej. Koncepcja ponadstanowej edu­kacji „narodowej” i armii „narodowej” — tylko te dwa ogniwa aparatu państwowego są właśnie jako „narodowe” określone — jest wyrazem tego pro­gramu.

Jakub Woźniak

Witam! Nazywam się Jakub Woźniak i jestem wykładowca na wydziale finansów i ekonomii Uniwersytetu Gdańskiego. Prowadzenie tego bloga to obok sportu i filmów, jedna z moich największych pasji i form komunikacji.