W sferze finansów publicznych jest inaczej — decy­zje w sprawie dochodów (stanowienie podatków i innych dochodów pu­blicznych) jest oderwane od decyzji, których skutkiem jest nałożenie na władze publiczne zadań, a w konsekwencji — powodujących konieczność ponoszenia wydatków. Oczywistym wymogiem racjonalnego działania wy­daje się skoordynowanie obu tych sfer decyzyjnych, a więc dostosowanie decyzji dotyczących dochodów z decyzjami wydatkowymi. W praktyce ko­ordynacja taka okazuje się dość trudna — organom przedstawicielskim za­zwyczaj łatwiej przychodzi stanowienie nowych zadań państwa („tego ocze­kują nasi wyborcy”) niż podejmowanie decyzji zwiększających obciążenia obywateli-podatników, którzy jednocześnie są i wyborcami. Umiejętność niepoddawania się tej presji jest jednym z najważniejszych kryteriów oceny dojrzałości i odpowiedzialności polityków.

Jakub Woźniak

Witam! Nazywam się Jakub Woźniak i jestem wykładowca na wydziale finansów i ekonomii Uniwersytetu Gdańskiego. Prowadzenie tego bloga to obok sportu i filmów, jedna z moich największych pasji i form komunikacji.

Podatki są najważniejszym, ale nie jedynym rodzajem dochodów pu­blicznych. Oprócz podatków dochodami publicznymi są: cła,różnego typu przymusowe opłaty i składki, często swym charakte­rem bardzo zbliżone do podatków lub nawet w pełni odpowiadające przytoczonej powyżej definicji podatku, choć formalnie uznawane za dochody innego rodzaju niż podatki,kary i grzywny,wpływy z odpłatnego świadczenia usług przez instytucje podległe organom władzy publicznej,dochody z majątku publicznego,darowizny na rzecz Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorial­nego lub innych podmiotów publicznych. Zwrócić warto uwagę na różny charakter wyliczonych powyżej, przy­kładowych źródeł niepodatkowych dochodów publicznych — są wśród nich zarówno dochody publicznoprawne (np. opłaty, kary i grzywny), jak i do­chody cywilnoprawne, czyli dochody uzyskiwane przez organy władzy pu­blicznej i podległe im jednostki z transakcji dokonywanych na podstawie dwustronnych umów. 

Jakub Woźniak

Witam! Nazywam się Jakub Woźniak i jestem wykładowca na wydziale finansów i ekonomii Uniwersytetu Gdańskiego. Prowadzenie tego bloga to obok sportu i filmów, jedna z moich największych pasji i form komunikacji.

Takimi dochodami są dochody z majątku publiczne­go, takie jak wpływy z wynajmu lub dzierżawy nieruchomości (lokali, grun­tów) należących do Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, odsetki od pożyczek udzielanych ze środków publicznych. Dochodami cywilnoprawnymi będą też np. dywidendy od kapitału (Skarbu Państwa, jednostek samorządowych) w spółkach prawa handlowego. Szczególnym rodzajem dochodów publicznych są też środki otrzymy­wane jako bezzwrotna pomoc z zagranicy — w tym, mające dla finansów publicznych największe znaczenie, środki przekazywane Polsce z budżetu Unii Europejskiej; szacować można, że w latach 2007-2013 środki te stano­wić będą ok. 10% wszystkich dochodów publicznych.

Jakub Woźniak

Witam! Nazywam się Jakub Woźniak i jestem wykładowca na wydziale finansów i ekonomii Uniwersytetu Gdańskiego. Prowadzenie tego bloga to obok sportu i filmów, jedna z moich największych pasji i form komunikacji.

Dopełniającym dochody publiczne źródłem środków publicznych są wpływy, których pozyskanie zwiększa bieżące możliwości dokonywania wydatków publicznych, lecz nie powoduje wzrostu wartości aktywów pod­miotów publicznych. Takimi źródłami środków publicznych są: sprzedaż majątku należącego do Skarbu Państwa, jednostek samo­rządu terytorialnego lub do innych osób prawnych podległych władzom publicznym i wykonujących zadania publiczne,zobowiązania zaciągane przez wyliczone powyżej podmioty (dług publiczny). Tylko dochody publiczne mogą być stabilnym źródłem finansowania wydatków publicznych. Możliwości pozyskiwania środków ze sprzedaży majątku są zwykle dość ograniczone (choć w okresach zmian systemowych wpływy z prywatyzacji znacząco wspierały dochody budżetowe).

Jakub Woźniak

Witam! Nazywam się Jakub Woźniak i jestem wykładowca na wydziale finansów i ekonomii Uniwersytetu Gdańskiego. Prowadzenie tego bloga to obok sportu i filmów, jedna z moich największych pasji i form komunikacji.

Natomiast finansowanie wydatków przez zaciąganie zobowiązań zwiększa, co prawda, bieżące możliwości finansowe, lecz jednocześnie powoduje podwójne ob­ciążenie finansów państwa — zaciągnięty dług musi być obsługiwany (część bieżących dochodów trzeba będzie przeznaczyć na odsetki), a później spłacony. Zwiększając przez zaciąganie długu bieżące możliwości wydatko­we, ograniczamy jednocześnie możliwość ponoszenia wydatków w przy­szłości. Szczególnie niebezpieczne jest finansowanie za pomocą zaciągania dłu­gu wydatków, które w trwały sposób przewyższają dochody publiczne. Nie­bezpieczeństwo zaistnienia takiej sytuacji sygnalizowaliśmy wcześniej, wskazując na fakt, że decyzje dotyczące wydatków publicznych podejmowa­ne są niezależnie od decyzji kształtujących dochody. 

Jakub Woźniak

Witam! Nazywam się Jakub Woźniak i jestem wykładowca na wydziale finansów i ekonomii Uniwersytetu Gdańskiego. Prowadzenie tego bloga to obok sportu i filmów, jedna z moich największych pasji i form komunikacji.

Brak „dyscypliny legi­slacyjnej”, objawiający się w nakładaniu na państwo dodatkowych obciążeń finansowych może więc doprowadzić do powstania trwałej nierównowagi dochodów i wydatków. Wydatki państwa muszą więc być częściowo finan­sowane przez zaciąganie długu. Co gorsza, dług ten będzie z roku na rok na­rastał, a dodatkowym obciążeniem staną się koszty jego obsługi. Wychodze­nie z takiej sytuacji jest bardzo trudne, gdyż do wyboru mamy dwie niepopularne decyzje — podwyższenie obciążeń podatkowych lub redukcję zakresu zadań publicznych, oznaczającą zawsze pozbawienie mniejszej lub większej grupy obywateli pewnych korzyści. Pamiętać przy tym trzeba, że dylemat: „Więcej zadań państwa i wyższe podatki czy niższe podatki i ograniczenie zadań państwa” rozważać można tylko w sytuacji równowagi dochodów i wydatków publicznych. 

Jakub Woźniak

Witam! Nazywam się Jakub Woźniak i jestem wykładowca na wydziale finansów i ekonomii Uniwersytetu Gdańskiego. Prowadzenie tego bloga to obok sportu i filmów, jedna z moich największych pasji i form komunikacji.

Gdy wyni­kających z prawa wydatków jest znacznie więcej niż przysługujących pań­stwu dochodów, musimy się liczyć z ograniczeniem zadań i wydatków pań­stwa bez „rekompensaty” w postaci niższych podatków. Z punktu widzenia potrzeb finansowania wydatków niezbędnych do wykonywania zadań publicznych struktura dochodów nie jest istotna — ważna jest ogólna kwota dochodów. Struktura ta jest jednak ważna dla gospodarki i perspektyw jej rozwoju. Żadne podatki nie stymulują wzrostu gospodarczego, jednak siła negatywnego oddziaływania na gospodarkę po­szczególnych rodzajów podatków jest różna. Wiadomo na przykład, że po­datki pośrednie, w których przedmiotem opodatkowania jest konsumpcja (taki charakter ma np. VAT i podatek akcyzowy), tworzą słabsze bodźce negatywne niż podatki bezpośrednie, obliczane od dochodu (zysku).

Jakub Woźniak

Witam! Nazywam się Jakub Woźniak i jestem wykładowca na wydziale finansów i ekonomii Uniwersytetu Gdańskiego. Prowadzenie tego bloga to obok sportu i filmów, jedna z moich największych pasji i form komunikacji.

Konieczne jest więc zastosowanie modelu mieszanego — jednostki samorządu terytorial­nego otrzymują pewne dochody publiczne jako dochody własne (dla gmin dochodami takimi są np. wpływy z siedmiu podatków), a ponadto zasilane są dodatkowymi subwencjami i dotacjami celowymi ze środków przyzna­nych władzom centralnym. Przyjmując taki model finansowania zadań samorządowych, należy dą­żyć do tego, by możliwie duża część środków trafiała do jednostek samorzą­du terytorialnego w formie ich dochodów własnych. W polskiej praktyce do zrealizowania postulatu maksymalizacji udziału dochodów własnych w fi­nansowaniu zadań samorządowych jest jednak dość daleko, a funkcjonowa­nie samorządu terytorialnego jest nadal w znacznym stopniu uzależnione od decyzji finansowych podejmowanych na szczeblu centralnym. Kłóci się to zarówno z konstytucyjną zasadą pomocniczości, jak i z zaleceniami zawar­tymi w Europejskiej Karcie Samorządu Terytorialnego, stanowiącej inte­gralną część polskiego systemu prawnego. 

Jakub Woźniak

Witam! Nazywam się Jakub Woźniak i jestem wykładowca na wydziale finansów i ekonomii Uniwersytetu Gdańskiego. Prowadzenie tego bloga to obok sportu i filmów, jedna z moich największych pasji i form komunikacji.