Otwiera to drogę do legalnego zwiększenia planu wydatków. Jest przy tym wielce prawdopodobne, że optymizmu posłów nie potwierdzą faktyczne wyniki wykonania budżetu — pozostaniemy więc z większymi wydatkami i brakiem ich pokrycia w dochodach. Po drugie, art. 220 ust. 1 nie ma zastosowania w sytuacji, gdy rząd przedstawi projekt budżetu państwa, przewidujący nadwyżkę budżetową. Dopuszczalne jest więc wtedy zwiększenie przez Sejm planu wydatków bez dokonywania zmian w planie dochodów. Może to mieć dla finansów państwa bardzo poważne konsekwencje. Jeśli bowiem planowana nadwyżka nie jest planowana do pozostawienia jako rezerwa finansowa na kolejne lata, lecz ma być wykorzystana jako źródło przypadających na dany rok spłat długu publicznego, to jej zagospodarowanie na dodatkowe wydatki wywoła poważne napięcia finansowe.
Archive for the Finanse publiczne w Polsce Category
PRZEDŁOŻENIE PRZEZ RZĄD PROJEKTU BUDŻETU
Przedłożenie przez rząd projektu budżetu państwa z przewidującego nadwyżkę budżetową może się w chwili obecnej wydawać dość abstrakcyjne. Trzeba jednak pamiętać, że za kilka lat Polska wkroczy w okres znaczących spłat zadłużenia i uchwalanie budżetów państwa z nadwyżką budżetową będzie wówczas koniecznością. Nadwyżka budżetowa nie jest, a w każdym razie nie musi być, sygnałem, iż sytuacja finansowa kraju jest bardzo dobra. Najczęściej powodem, dla którego trzeba uchwalić budżet wykazujący przewagę dochodów nad wydatkami, jest konieczność dokonania cięć w wydatkach, pozwalających wygospodarować środki na spłatę zadłużenia. Artykuł 220 ust. 2 ustanawia zakaz finansowania deficytu budżetu państwa przez bank centralny (NBP).
MOŻLIWOŚĆ UCHWALENIA PROWIZORIUM BUDŻETOWEGO
Przypomnieć należy, że do ustanowienia takiego zakazu obliguje Polskę treść art. 101 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską:„Zakazane jest udzielanie przez EBC lub banki centralne państw członkowskich, zwane dalej krajowymi bankami centralnymi, pożyczek na pokrycie deficytu lub jakichkolwiek innych kredytów instytucjom lub organom Wspólnoty, rządom centralnym władzom regionalnym, lokalnym lub innym władzom publicznym, innym instytucjom lub przedsiębiorstwom publicznym państw członkowskich, jak również nabywanie bezpośrednio od nich przez EBC lub krajowe banki centralne ich papierów dłużnych”.Konstytucja przewiduje (w art. 2)9 ust. 3) możliwość uchwalenia prowizorium budżetowego. Praktyczna przydatność tego przepisu jest znikoma — po raz ostatni prowizorium budżetowe uchwalone zostało w roku 1992.
BUDŻET PAŃSTWA- WYKONYWANIE I ROZLICZENIE
Problematyka wykonywania budżetu państwa potraktowana została w Konstytucji bardzo lakonicznie. Rozstrzygnięto jedynie, iż organem odpowiedzialnym za wykonywanie budżetu jest Rada Ministrów (art. 146 ust. 4), pozostawiając określenie trybu wykonywania budżetu państwa odrębnej ustawie. Nieco szerzej omówiono procedurę rozliczenia wykonania budżetu państwa. Rada Ministrów jest zobowiązana (na mocy art. 146 ust. 4 pkt 6) do uchwalenia zamknięcia rachunków państwowych i sprawozdania z wykonania budżetu. Pojęcia te nie zostały sprecyzowane, ale przyjmuje się, że termin „zamknięcie rachunków państwowych” oznacza formalne zatwierdzenie przez Radę Ministrów liczbowego sprawozdania sporządzonego na podstawie danych z księgowej ewidencji wykonania budżetu państwa przedstawiającego faktyczne wykonanie tych wielkości, które zostały ustalone w ustawie budżetowej.
FINANSE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Kwestiom samorządu terytorialnego poświęcono dwa ogólne artykuły (15 i 16) we wstępnej części Konstytucji i cały rozdział VII (art. 163-172), w którym określono między innymi podstawowe zasady gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Kluczowy dla finansów samorządowych jest art. 167, zawierający formułę odpowiedniości zadań i zasobów finansowych JST (ust. 1 i 3) i określający ogólną klasyfikację dochodów JST (ust. 2). Treść ust. 2 sformułowano przy tym dość nieszczęśliwie — w określonym w Konstytucji trójdzielnym schemacie klasyfikacyjnym dochodów JST nie mieszczą się np. dochody JST pochodzące z dotacji przekazywanych przez państwowe fundusze celowe. Zastrzeżenia budzi też praktyczna realizacja norm zawartych w art. 167 ust. 1 i 3.
PRZEKAZANIE ŚRODKÓW FINANSOWANIA
Wiele przesłanek wskazuje na to, że środki finansowe przekazane jednostkom samorządu terytorialnego są niewystarczające do sfinansowania pełnego (a więc zgodnego z obowiązującymi standardami) wykonania wszystkich zadań publicznych nałożonych na jednostki samorządu terytorialnego. Niepokoić też może praktyka rozstrzygania sporów dotyczących finansowania dodatkowych zadań przekazywanych jednostkom samorządu terytorialnego. Ostatnie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wskazują, że art. 167 ust. 4 nie jest interpretowany jako bezwzględny nakaz łącznego traktowania zmian w zakresie zadań samorządowych z odpowiednimi do kosztów wykonywania tych zadań zmianami w systemie dochodów samorządowych. W art. 227, zamykającym rozdział poświęcony finansom publicznym, określone zostały podstawy ustroju i organizacji Narodowego Banku Polskiego (NBP).